Ze znaczenia, jakie niesie ze sobą ludzka twarz zdajemy sobie sprawę dopiero, gdy pewne szczególne okoliczności sprawiają, że nie możemy prawidłowo lub w ogóle odczytać płynących z niej sygnałów. Twarz to jedyna okolica naszego ciała, która pozostaje zawsze widoczna, natomiast zakrycie jej dotyczy wyjątkowych sytuacji, wymagających zachowania tajemnicy lub nieujawniania uczuć (np. w niektórych obrzędach religijnych, tajnych organizacjach lub w celu podkreślenia intymności spotkania). Ten fakt świadczy o ważkiej roli, jaką ludzka twarz pełni w naszym psychicznym i społeczno-kulturowym życiu.
Z jednej strony w rejonie twarzy znajduje się większość narządów zmysłów, dzięki którym potrafimy poruszać się w świecie rzeczywistym (wzrok, węch, smak, słuch); a mózgowa reprezentacja ludzkiej twarzy stanowi najrozleglejszą część ludzkiego „homunkulusa”.
Z drugiej zaś strony – ogląd twarzy pomaga nam nawiązywać i utrzymywać bliskie więzi międzyludzkie, oceniać potencjał biologiczno-psychologiczny przyszłego partnera, kontaktować się z dziećmi jeszcze w okresie ich prewerbalnego rozwoju, odbierać emocje, tworzyć i regulować relacje międzyludzkie oparte na ładzie społecznym (np. odczytywać dominację bądź uległość interlokutora w trakcie trwania konfliktu). Twarz staje się także źródłem atrybucji cech osobowości danej osoby, jej społecznej atrakcyjności i statusu (atrybucje te znane są w języku psychologii jako efekt aureoli oraz efekt halo).
Przede wszystkim jednak, twarz ludzka jest jedną z najważniejszych składowych fizyczno-psychicznej tożsamości każdego człowieka. Rozpoznanie własnej twarzy w lustrze jest w psychologii traktowane jako wyraz świadomości własnego Ja u kilkunastomiesięcznych prawidłowo rozwiniętych dzieci. W większości cywilizowanych społeczeństw traktuje się twarz jako podstawowy czynnik identyfikacyjny, umieszczając jej zdjęcie w dokumentach tożsamości, paszportach, prawach jazdy i innych narzędziach personalnej identyfikacji (np. w komputerach osobistych).
Wzrokowe lub dotykowe (np. u osób niewidzących) rozpoznanie własnej twarzy (a nie dłoni, czy innego fragmentu ciała) staje się elementarnym doświadczeniem potwierdzającym fizyczne istnienie każdego człowieka w świecie rzeczywistym.
Marek Sosnowski
Wernisaż: 6 czerwca, 11:45, Młoda Galeria, ul. Skwierzyńska 1–7
Więcej informacji: